ေရျမွဳပ္ျမိဳ႕ေတာ္အျဖစ္နဲ႕ေရႀကီးျခင္းကို ကာကြယ္ၾကမယ္
ေျမယာဖြံ႔ျဖိဳးမႈဟာ အထိန္းအကြပ္မရွိျဖစ္လာျပီး ရာသီဥတုဟာလည္း ခန္႔မွန္းရ ခက္လာတာနဲ႔အမ်ွ ေရလႊမ္းမိုးေနတဲ႔ ျမိဳ႔ျပလမ္းေတြရဲ့ ပုံရိပ္ေတြဟာလည္း ကမၻာၾကီးကို သတိေပးေနသလိုပါပဲ။ ျမိဳ႕ေတြမွာ ေရၾကီးမႈေၾကာင့္ တစ္နွစ္ကို ေဒၚလာ ဘီလီယံေပါင္းမ်ားစြာ ကုန္က်ေစနိုင္ပါတယ္။ မေျပာပေလာက္တဲ့ ေရလြမ္းမိုးမႈကလည္း ယာဥ္ေၾကာပိတ္ဆို႔မႈေတြ ျဖစ္ေစနိုင္ျပီး လုပ္ငန္းရွင္ေတြ ျမိဳ့ေနလူထုေတြရဲ့စီးပြားေရးကို ထိခိုက္ေစနိုင္ပါတယ္။ အဆိုးဝါးဆုံး ေရျကီးမႈေတြကေတာ့ လူေသဆုံးမႈေတြ၊ ေရာဂါေတြ၊ အေျခခံ အေဆာက္အအုံ ပ်က္ဆီးမႈေတြ ျဖစ္ေစနိုင္ျပီး တိုင္းျပည္ရဲ့ စီးပြားေရး တစ္ခုလုံး ဆုံးရႈံးလုနီးပါး ျဖစ္ေစနိင္ပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ ျမိဳ့ျပေတြဟာ ေရျမွဳပ္ျမိဳ႕ေတာ္ ("sponge cities") အျဖစ္ေျပာင္းလဲ ျပီး ေရလႊမ္းမိုးမႈ ကို ကာကြယ္နိုင္ပါတယ္။ ေရဝပ္ေဒသေတြ၊ ေရလႊမ္းလြင္ျပင္ေတြ၊ ျမက္ခင္းျပင္၊ သစ္ေတာေတြနဲ႔ စိမ္းလန္းတဲ့ေနရာကို လက္ေတြ႔က်က် အက်ိဳးရွိရွိ အသုံးခ်ျခင္းအားျဖင့္ ေရၾကီးေရလွ်ံမႈမျဖစ္ခင္ ဒီေျမေတြက ေရျမဳပ္တစ္ခုလိုပဲ စုပ္ယူနိုင္ပါတယ္။
ကမၻာေရ၀ပ္ေဒသမ်ားေန႔ အျဖစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၂) ရက္ေန႔ကို သတ္မွတ္ထားတာ နဲ႕ အညီ ျမိဳ့ျပေတြဟာလည္း ေရ၀ပ္ေဒသေတြနဲ႕ အျခားသဘာ၀ ေျမေနရာေတြရဲ့ အက်ိဳးျပဳ နိုင္စြမ္းကို ျပန္လည္စဥ္းစားရမယ့္အခ်ိန္ေရာက္လာပါျပီ။ "sponge cities" ေတြအျဖစ္နဲ႔ ျပင္းထန္ ၾကီးမားလာတဲ့ ေရလႊမ္းမိုးမႈေဘးကို တိုက္ထုတ္ရမယ့္ အခ်ိန္ပါပဲ။
ထိုင္းနိုင္ငံရဲ့ျမိဳ့ေတြဟာ ျပင္းထန္တဲ့ ေရၾကီးမႈေတြနဲ႕ လတ္တေလာ ရင္ဆိုင္ေနရပါတယ္။ ထုိင္းနိုင္ငံမွာ ၂၀၁၁ခုနွစ္က ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ေရၾကီးမႈေၾကာင့္ US ေဒၚလာ ၄၁ ဘီလီယံ ခန္႔ ဆံုးရွဴံးခဲ့ရပါတယ္။ Isan နယ္ေျမ အေရွ႕ေျမာက္ပိုင္းမွာရွိတဲ့ အဓိကျမိဳ႕ၾကီး Udon Thani ကိုလည္းထိခိုက္ေစခဲ့ပါတယ္။ နွစ္စဥ္နွစ္တိုင္း မုတ္သုံရာသီေတြမွာ ျမိဳ႕ရဲ႕ ေရေျမာင္းေတြဟာ ေရလွ်ံေလ့ရွိပါတယ္။
ေနရာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား အိမ္ေတြ အျခားအေဆာက္အဦးေတြ ဟာ ေရလႊမ္းမိုးခံရျပီး လမ္းေတြဟာလည္း သြားလာလို႔မရေတာ့ပါဘူး။ အညစ္အေၾကးေတြနဲ႔ေရာေနတဲ့ ေရေတြေၾကာင့္ က်န္းမာေရးျပႆနာေတြ ေငြေၾကးကုန္က်မႈေတြ မ်ားျပားလာပါတယ္။
လတ္တေလာအတြင္း Udon Thani ကဲ့သို႔ ျမိဳ႕ေတြမွာ စီးပြားေရး တိုးတက္မွဳေတြ၊ ေက်းလက္ေဒသေတြကေန ေျပာင္းေ၇ႊ႔ အေျခခ်လာတဲ့ လူေတြေျကာင့္ လူဦးေရဟာ လ်င္ျမန္စြာတိုးတက္လာပါတယ္။ လူဦးေရတိုးတက္လာတာနဲ႕ အမွ် ေျမယာအသုံးျပဳမႈ လည္း မ်ားျပားလာပါတယ္။ ေျမယာေတြကုိ ကြန္ကရစ္ေတြ ကတၲရာေတြ အျခားေရမစိမ့္နိုင္တဲ့ အရာေတြနဲ႔ ဖုံးလႊမ္းလိုက္တာေၾကာင့္ မိုးေရေတြဟာ ေျမေအာက္ကုိစိမ့္၀င္မသြားနိုင္ေတာ့ပဲ ေရၾကီးမႈကို ပိုမိုဆိုးဝါးေစပါတယ္။ စိမ့္၀င္မသြားပဲ တင္က်န္ေနတဲ့ေရေတြဟာ ျမိဳ႕ကိုေရလႊမ္းေစတာပါပဲ။
ထိုင္းနိုင္ငံရဲ့ တစ္ျခားျမိဳ့ေတြလိုပဲ Udon Thani ဟာလည္း ဖြံ႔ျဖိဳးမႈႏႈန္းျမန္တာနဲ့အမွ် ျမင့္မားလာတဲ့ ေရႀကီးနိုင္ေျခကို ေလွ်ာ့ခ်ဖို႔နည္း လမ္းေတြ အျမန္ဆုံးလိုအပ္ေနပါတယ္။ ဘန္ေကာက္အေျခစိုက္ ျမိဳ႕ျပဖြဲ႕စည္းပံုနဲ႕ဒီဇိုင္းကုမၸဏီတစ္ခုျဖစ္တဲ့ estudioOCA ရဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ သဘာ၀အေျခခံ အေဆာက္အဦးေတြလို႔ ေခၚတဲ့ ေရ၀ပ္ေဒသေတြ၊ သစ္ပင္ေတြ နဲ႕ ပန္းျခံေနရာ ေတြကို အသုံးခ်ျပီးေတာ့ အနာဂတ္မွာ Udon Thani ကို အစိမ္းေရာင္ျမိဳ႕ေတာ္ ("green" city) တစ္ခု ျဖစ္လာေစဖို႔ပါပဲ။
တစ္နွစ္ျကာတဲ့ စီမံကိန္းတစ္ခုမွာ ဗိသုကာပညာရွင္ေတြ အင္ဂ်င္နီယာေတြ နဲ့ သိပၸံပညာရွင္ေတြဟာ ဒီသဘာ၀ အေျခခံ အေဆာက္အဦးေတြ ရဲ့ ေရပိုေရလွ်ံကို စုပ္ယူနိုင္တဲ့ အတိုင္းအတာကို အတူတကြ စမ္းသပ္ခဲ့ၾကျပီးေတာ့ ျမိဳ႕ရဲ့ စိမ္းလန္းစိုေျပေနေသာေနရာ (green areas) ေတြကို ခ်ိတ္ဆက္ထားတဲ့ ကြန္ယက္တစ္ခုကို ဖန္တီးေရးဆြဲခဲ့ပါတယ္။
ဒါကိုၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ေရဝပ္ေဒသနဲ႔ အျခား အစိမ္းေရာင္ ဧရိယာေတြဟာ မုန္တုိင္းျဖစ္ေနစဥ္မွာ ေရစီးေၾကာင္းကို ၾကားခံအျဖစ္နဲ႔ ေႏွာင့္ေနွးေစျပီး ေရစိမ့္ဝင္မႈ မ်ားေစတာေၾကာင့္ ေရႀကီးမႈကို ေလ်ွာ့ခ်ေပးပါတယ္။ အခ်ဳပ္အားျဖင့္ ၄င္းေနရာေတြဟာ ေရႀကီးမႈမျဖစ္ခင္မွာ ေရျမွဳပ္တစ္ခုလိုပဲ စုပ္ယူနိုင္ပါတယ္။
International Water Management Institute (IWMI) က အာရွမွာ ေဆာင္ရြက္ထားတဲ့ သုေတသနမွာ ျမိဳ႕ႀကီးမ်ားမွာရွိတဲ့ ေရဝပ္ေဒသမ်ားရဲ့ တန္ဖိုးကို ေထာက္ျပထားပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ အိႏိၵယနိုင္ငံ ဟိုက္ဒရာဘက္ျမိဳ႕ပတ္ဝန္းက်င္မွာ ဆန္စပါး၊ အသီးအနွံ စိုက္ပ်ိဳးနိုင္ျပီး တိရစာၦန္ စားက်က္အေနနဲ႔လည္း အသုံးဝင္ပါတယ္။ ဒီကေန ထြက္ရွိတဲ့ အသီးအႏွံ အသားငါးေတြကို ေရာင္းခ်ျခင္းက လူေတြရဲ့ သက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းမႈကို မ်ားစြာ အေထာက္အကူျပဳပါတယ္။ ထို႔နည္းတူ အိႏိၵယနိုင္ငံ အေရွ့ေျမာက္ ကလၠတၲားရဲ့ ေရဝပ္ေဒသဟာ ေရႀကီးေရလွ်ံႏႈန္းကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးရံုတင္ မဟုတ္ပဲ ငါးလုပ္ငန္းနဲ႔ အသက္ေမြးတဲ့ လူေပါင္း ၃၂၀၀၀ ကိုလည္း အက်ိဳးျပဳပါတယ္။
ဒီျဖစ္စဥ္ နွစ္ခုမွာစည္းစနစ္မက်တဲ့ ျမိဳ႕ျပဖြံ႔ျဖိဳးမႈေတြက ဒီေရဝပ္ေဒသေတြကို ထိခိုက္ပ်က္စီးေစပါတယ္။ ကလၠတၲားျမိဳ႕မွာ ၂၀၀၀ - ၂၀၁၂ ခုနွစ္အတြင္း ၅၀%ထိ ပ်က္စီးေစခဲ့ပါတယ္။ ဒီပ်က္စီးမႈေတြဟာေရဝပ္ေဒသေတြေပၚ မွီခိုလုပ္ကိုင္ေနရတဲ့ ဝင္ေငြနည္းပါးေသာျပည္သူေတြရဲ့ စားဝတ္ေနေရးကို ျခိမ္းေျခာက္လာေနပါတယ္။
ဒီျဖစ္ရပ္ေတြနဲ႔မတူပဲ သီရိလကၤာနိုင္ငံ အစိုးရဟာ ျမိဳ႕ျပေတြမွာရွိတဲ့ ေရဝပ္ေဒသေတြကို ထိန္းသိမ္းဖို႔ နဲ႔ ေရႀကီးမႈႏႈန္းကိုေလွ်ာ့ခ်ဖို႔ ေဆာင္ရြက္ေနပါတယ္။ ကိုလံဘိုျမိဳ႕ဟာ ရမ္ဆာ သေဘာတူညီခ်က္ (Ramsar Convention)မွ ပထမဆုံး အသိအမွတ္ျပဳ Wetland Cities တစ္ခု ျဖစ္လာဖို႔ ရည္ရြယ္ထားပါတယ္။
Udon Thani မွာေတာ့ ရွိေနတဲ့ ေရဝပ္ေဒသေတြကို ထိန္းသိမ္းရုံမကပဲ ပ်က္စီးသြားတဲ့ ေဒသေတြကို ျပန္လည္ျပဳျပင္ျခင္းနဲ႔ ေနရာသစ္ဖန္တီး ဖို႔ ေမွ်ာ္မွန္းထားပါတယ္။အျခား စိမ္းလန္းတဲ့ေနရာေတြ ကို အပန္းေျဖစရာ ေနရာေတြ ျပဳလုပ္ျပီး ျမိဳ႕ကို ေရႀကီးျခင္းမွ ကာကြယ္ဖို႕ ရည္ရြယ္ပါတယ္။ estudioOCA က ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ green infrastructure master plan ရဲ့ အဓိက ပန္းတုိင္က ျမိဳ႕တြင္းမွာ သဘာဝေျမျပင္ဖြဲ႔စည္းမႈပုံစံ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိရန္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဥေရာပနွင့္ US မွာရွိတဲ့ ဥပမာေတြက ဒီလိုသဘာဝေျမျပင္ဖြဲ႔စည္းမႈပုံစံ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိျခင္းက ေရႀကီးမႈကို ကာကြယ္နိုင္တယ္ဆိုတာ သက္ေသျပျပီးျဖစ္ပါတယ္။
လတ္တေလာနွစ္အတြင္း ထိုင္းနိုင္ငံနဲ႔ အေရွ႕ေတာင္အာရွေဒသ အမ်ားစုမွာ ေကာင္းမြန္တဲ့ ျမိဳ႕ျပစီမံကိန္း ေတြ အမ်ားအျပား ျဖစ္လာပါျပီ။ အခုခ်ိန္မွာေတာ့ ေရဝပ္ေဒသဟာ ျမိဳ႕ျပစီမံကိန္းေတြအတြက္ အဓိကက်တဲ့ေနရာ၊ အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ားတဲ့ေနရာ ျဖစ္တယ္ဆိုတာကို အသိအမွတ္ျပဳသင့္တဲ့ အခ်ိန္ပါပဲ။ လ်စ္လ်ဴရွဴထားလို႔မရေတာ့ပါဘူး။ ျမိဳ႕ျပစီမံကိန္းေတြမွာ ေရဝပ္ေဒသေတြကို ထည့္သြင္းရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
Udon Thani အတြက္ ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္က ဘာေတြလုပ္နိုင္တယ္၊ လုပ္လို႔ရတယ္ ဆိုတာကို ေဖာ္ျပေနပါတယ္။ ေရဝပ္ေဒသေတြနဲ႔ အျခားစိမ္းလန္း ဧရိယာေတြကို Sponge Cities တည္ေဆာက္ရန္ အေျမာ္အျမင္ရွိရွိ စီမံျခင္းဟာ ပိုျပီးစိမ္းလန္းတဲ့ ေရႀကီးနုိင္ေျခနည္းတဲ့ အနာဂါတ္ျမိဳ႕ေတာ္ေတြ တည္ေဆာက္ဖို႔ အေရးႀကီးတဲ့ အဆင့္ျဖစ္ပါတယ္။
Translated by Khaing Su Lwin
Source: Fighting floods with 'sponge cities' - Research Program on Water, Land and Ecosystems
